İşletmeniz bir varlık (varlığın eskimesi ya da yıpranması gerekir) satın aldığında, varlığın maliyetini işletme gideri olarak vergiden düşebilirsiniz. Ancak Vergi Usul Kanunu düzenlemeleri, bu varlığın maliyetini tahmini faydalı ömrüne yaymanız gerektiğini söyler. Bu tür uzun vadeli kesintiye yıpranma payı yani amortisman denir.

  • Amortisman, uzun vadeli bir işletme varlığı için kesintileri birkaç yıla yaymak için mükemmel bir yöntemdir.
  • İşletme tarafından satın alınan varlığın amortismana tabi tutulması için 1 yıldan fazla kullanılması gerekir.
  • Amortismanı hesaplamanın temel yolu, varlığın maliyetinden, ekonomik ömrü boyunca herhangi bir kurtarma değerinden çıkarmaktır.
  • Amortisman muhasebe ve vergi amaçları için farklı şekilde ele alınır, ancak temel hesaplama aynıdır.
  • Her yıl amortisman giderlerini düşmek, işletme verginizi azaltmanın bir yoludur.

Amortisman Çeşitleri Nelerdir?

Aşağıda 3 farklı amortisman türünü bulabilirsiniz:

1. Normal amortisman

Normal yani eşit tutarlı amortisman, Maliye bakanlığı tarafından tespit edilen oranlara göre hesaplanır.

2. Azalan bakiyeler yöntemi

Azalan bakiyeler yönteminde satın aldığınız varlık ilk yıl alış bedeli üzerinden, takip eden yıllarda ise net defter değeri üzerinden hesaplanır. Eğer bilanço esasına göre defter tutuyorsanız, azalan bakiyeler yöntemini kullanabilirsiniz.

3. Fevkalade amortisman

VUK madde 317’de ifade edilen fevkalade amortisman; sel ve deprem gibi doğal afetler yüzünden  zarar gören varlıkları olan işletmelerin başvurabileceği bir yöntemdir. Bu sayede işletmeler gerekli başvuruları yaparak varlıklarının belirli bir bölümünün amortize edilmesini isteyebilir.

Amortisman Nasıl Çalışır?

İşletmeniz uzun süreli kullanım için bir mal satın aldığında, amortisman adı verilen yıpranma payı sayesinde malın maliyetini birkaç yıla yayarak kesinti yapabilirsiniz. Vergi Usul Kanunu, bu tür malları (araçlar, makineler, ekipman ve mobilya gibi) maddi varlıkları olarak adlandırır.

Diyelim ki işletmeniz için 4.000 TL’ye bir varlık satın aldınız. Bu varlığın kullanım ömrünün 5 yıl olduğunu ve değerinin her yıl %5 azaldığını varsayalım. Bu sayede işletme vergi beyannamenizde her yıl 800 TL’lik amortisman kesintisi yapabilirsiniz.

Amortisman, sadece bir varlığın zaman içinde kullanım masrafını gösteren bir muhasebe yöntemidir. Ürünü nasıl satın aldığınızla, gerçek fiziksel durumuyla veya işletmenizde gerçekte kaç yıl kullanıldığıyla hiçbir ilgisi yoktur. 

Hangi Varlıklar Amortisman Ayrılır?

blank

Amortismana tabi tutabileceğiniz işletme varlıklarının türlerine maddi varlıklar denir. Vergi Usul Kanunu’nun 269 sayılı maddesinde yer alan bu varlıklar aşağıdaki şekildedir:

  • Demirbaşlar
  • Araçlar 
  • Mobilya
  • Telifler
  • Gayrimenkul

İşletmeniz tarafından gelir getirici faaliyetler için kullanılan varlıkları amortismana tabi tutabilirsiniz. Fakat varlığın belirlenebilir bir faydalı ömre sahip olması, malın işletmenin kullanımında bir yıldan fazla kalması, değerini kaybedebilir bir yapıda olması ve amortisman değerlemesinin yapılacağı zaman işletmenin kullanımda olması gerekir.

Amortisman Nasıl Hesaplanır?

blank

Amortismanı hesaplamak için bilmeniz gerekenler aşağıdaki şekildedir:

  • Varlığın satın alınması, nakliye, kurulum ve eğitim dahil olmak üzere varlığın maliyeti (varlık bazında)
  • Varlığın faydalı ömrü (ekonomik ömür olarak da adlandırılır)
  • Kullanım ömrünün sonundaki değeri.

Amortisman, işletmelerin bu gider kalemini vergiden düşmesi amacıyla her yıl hesaplanır. 

Amortisman Hesaplama Örnek

Bir reklam ajansının çalışanları için 50 dizüstü bilgisayar satın aldığını varsayalım. Bu pahalı bir satın almadır, ancak işletme dizüstü bilgisayarların maliyetini amortismana tabii tutabilir. Bu sayede ajansın vergi yükümlülüğünü birkaç yıl boyunca azaltabilir.

Malın değeri: 50.000 TL

Faydalı ömrü: 4 yıl

Normal amortisman hesaplama örnek

50.000/4 = 12.500 TL

Azalan bakiyeler yöntemi örnek

Azalan bakiyeler yönteminde amortize edilecek varlık için ilk yıl ve sonraki yıllar için farklı hesaplamalar kullanılır.

İlk yıl için: (Varlığın değeri/Varlığın faydalı ömrü) x 2

(50.000/4) x 2 = 25.000 TL.

İkinci yıl için: (Varlığın değeri – Birinci yılın amortize tutarı) / Varlığın Faydalı ömrü x 2

(50.000 – 25.000) / 4 x 2 = 12.500 TL.

Üçüncü yıl için: [(Varlığın değeri – ilk yıl amortize tutarı) – ikinci yıl amortize tutarı)] / Varlığın faydalı ömrü x 2

 [(50.000 – 25.000) – 12.500 ]/ 4 x 2 = 6.250 TL.

3. yılı takip eden yıllarda bu formül kullanılarak aynı şekilde devam edilir.

Ajans, tüm dizüstü bilgisayarları ilk yıl içinde amortismana tabi tutarak, büyük bir vergi indiriminden yararlanma veya bunu birkaç yıla yayma seçeneğine sahiptir. Bu noktada şirket kendilerine en çok fayda sağlayacak amortisman yöntemini seçebilir.

Amortisman Oranları 2022

Aşağıda TÜRMOB tarafından belirlenen amortisman tablosunda öne çıkan amortisman oranlarını ve fayda ömürlerini bulabilirsiniz:

Amortisman Listesi

Amortismana Tabi İktisadi Kaynaklar Fayda Ömrü (Yıl) Normal Amortisman Oranı
Televizyonlar 5 %20
Cep telefonu ve cep telefonu araç kiti  3 %33,33
Klima santralleri (Vantilatör, aspiratör, ısıtıcı-soğutucu) 15 %6,66
Buzdolabı, derin dondurucu ve bunlara benzer soğutma dolapları  10 %10
Bulaşık yıkama makineleri – Çamaşır yıkama ve sıkma makineleri  10 %10
Jeneratörler 10 %10
Perde, güneşlik, store ve teferruatı ve benzerleri ile yatakhane ve yemekhane eşyası 5 %20
Otomobil, kamyon, minibüs, midibüs, yük arabaları, özel amaçlı olarak kullanılan araçlar ve benzeri araçlara ait lastikler (Yeni satın alınan araçlarda hazır olanlar hariç) 2 %50
LPG ve doğalgaz tesisatı (Diğer sınıflarda sayılanlar hariç) 15 %6,66
Süs bitkileri  5 %20
Kişisel bilgisayarlar, el bilgisayarları (PDA), sunucu bilgisayarlar (Server)  4 %25
Bilgisayar yazılımları  3 %33,33
Otomobiller ve taksiler (Jipler ve arazi taşıtları dahil) 5 %20

Amortismanın İşletmelere Etkisi Nedir?

Bir varlığın değer kaybetmesi aslında bir işletme için iyi bir şey olabilir, çünkü gelecekteki vergi indirimlerine izin verir.

  • Varlık maliyetleri vergi indirimleriyle dengelenebilir.
  • Kesintiler, amortisman süreci yoluyla birkaç yıllık vergi beyannamelerine uygulanabilir.

Devlet, şirketinizin varlıklarının kademeli olarak amortismanını tanımanıza ve bu değer kaybını vergilerinizden mahsup olarak kullanmanıza izin vererek sermaye yatırımını teşvik eder.

Amortisma İle İlgili En Çok Sorulan Sorular

1. Patent amortismana tabii midir?

Evet tabiidir. Vergi Usul Kanunu 365 No’lu Genel Tebliğe göre patentin amortisman oranı yüzde 6,66 ve faydalı ömrü 15 yıldır.

2. Birikmiş amortisman nedir?

Marka patent gibi şirketlerin kullandığı, ama maddi olmayan varlıkların değerlerinin faydalı ömrü süresi içerisinde sıfırlanabilmesini için kullanılan bir hesaplama yöntemidir.  

3. Bilgisayar amortisman süresi ne kadar?

Kişisel bilgisayarlar, el bilgisayarları (PDA) ve sunucu bilgisayarlar (Server) için amortisman süresi 4 yıldır.

4. Binek otomobil amortismanı ne kadardır?

Otomobiller ve taksiler (Jipler ve arazi taşıtları dahil) için amortisman süresi 5 yıldır. Araç amortisman hesaplama azalan bakiyeler yöntemi ile hesaplanabilir.

5. Amortisman süresi ne kadar?

Amortisman süresi amortismana tabii iktisadi kaynağın türüne göre değişmektedir. Linke tıklayarak TÜRMOB tarafından belirlenen amortisman tablosuna ulaşabilirsiniz.

6. Amortisman gideri nedir?

Şirketiniz bir varlık (varlığın eskimesi ya da yıpranması gerekir) satın aldığında, varlığın maliyetini işletme gideri olarak vergiden düşebilirsiniz. Bu tür uzun vadeli kesintiye yıpranma payı yani amortisman gideri denir.

7. 2022 amortisman alt sınırı nedir?

Amortisman sınırı 2022 için 2.000 TL’dir.

Yazar Hakkında

Avansas

Avansas, her ölçekteki işletmenin tüm işyeri ihtiyaçlarını karşılayan Türkiye'nin ilk ve en büyük alışveriş platformudur. Avansas Blog'da ise iş hayatına dair ilginizi çekebilecek öğretici ve eğlenceli yazıları sizler için hazırlıyoruz.

Tüm yazıları göster