Fazla mesai, bir çalışanın normal çalışma saatlerinin veya yasaların izin verdiği azami çalışma saatlerinin ötesinde çalıştığı ek saatleri ifade eder. Bu ek saatler, genellikle çalışanın fazla mesai ücreti olarak bilinen normal saatlik ücretinden daha yüksek bir oranda ödenir. Türkiye’de bu oran %50’dir.
Fazla mesai, yoğun iş sezonları veya karşılanması gereken bir son tarihi olan özel projeler gibi çalışma talebinin yüksek olduğu durumlarda yaygın olarak yapılır.
Fazla Mesai Ücreti Nedir?
Haftada 45 saatten fazla çalışanlar, ek çalışmaları için daha yüksek ücret alma hakkına sahiptir. Buna fazla mesai ücreti denir. İş Kanunu’na göre, işverenlerin haftada 45 saatten fazla çalışan belirli çalışanlara, fazla mesai için ödeme yapmaları gerekir. Örneğin, saatte 100 TL kazanan bir çalışan, fazla mesai yaptığı her saat için 150 TL alır.
Fazla Çalışma Ücreti Yasal Düzenlemesi Nedir?
Fazla mesai ücreti yasal düzenlemesi 4857 Sayılı İş Kanunu 41.Madde tarafından belirlenmektedir. İş Kanunu, fazla mesai ücretini normal çalışma saatlerine göre hesaplamaktadır.
Buna göre, işverenlerin çalışanlara normal çalışma saatlerini aşan her bir saat için fazla mesai ücreti ödenmesi gerekmektedir. Fazla mesai ücreti normal çalışma ücretinin en az %50 fazlası olarak belirlenmiştir. Yani, normal çalışma saatlerinde ödenen ücretin 1.5 katı fazla mesai ücreti olarak ödenir.
İş Kanunu’na göre, fazla mesai ücreti ödemesi işverenin sorumluluğundadır. Bu yüzden çalışanlara fazla mesai ücretlerini tam ve eksiksiz olarak ödemeleri gerekir. Çalışanların fazla mesai ücretleri belirli bir süre içinde ödenmezse, işverenler yasal yaptırımlara maruz kalabilir.
Fazla Mesai Nasıl Hesaplanır?
Fazla mesai hesaplama yapmak istiyorsanız, tek bir formüle ihtiyacınız vardır. Bu formül aşağıdaki şekildedir:
Fazla mesai hesaplama formülü= Saatlik Ücret Oranı x 1,5 x Çalışılan Fazla Mesai Saati
Fazla mesai ücretini online olarak hesaplamak isterseniz, linke tıklayıp fazla mesai hesaplama aracı kullanarak da bu hesaplamayı kolayca yapabilirsiniz.
Fazla Mesai Hesaplama Örnek
Haftalık maksimum çalışma saati 45 saat olan bir işyerinde 50 saat çalıştığınızı ve 100 TL saatlik ücret aldığınızı varsayalım. Bu durumda bir haftada 5 saat fazla mesai yapmış olacaksınız. Yukarıda sizinle paylaştığımız fazla mesai hesaplama formülünü örneğimizdeki rakamlara uygularsak, fazla mesai ücretiniz 5 saat için 100 TL x 1,5 x 5 = 750 TL olacaktır.
Asgari Ücret Fazla Mesai Hesaplama 2023
Asgari ücret fazla mesai ücretini hesaplamak için çalışanın bir saatlik ücretini hesaplamak gerekir. Bu noktada formülümüz aşağıdaki şekildeki gibi olacaktır:
- Asgari ücret/çalışma saati
- Son yapılan zamlarla birlikte güncel asgari ücret brüt olarak 10 bin 8 TL’dir.
- Asgari ücretli birinin aylık çalışma saati ise 225’tir (Günlük çalışma 9 saat, çalışanın aylık ortalama çalışma süresi 25 gün).
- O halde asgari ücretle çalışan birinin saatlik brüt maaşı 10.008/225= 44.48 TL’dir.
Bir üst örnekte de belirttiğimiz üzere fazla mesai ücreti çalışanın saatlik ücretinin üzerine %50 eklenmesi ile bulunur. Bu durumda 44.48 TL’ye %50’lik bir ekleme yaparak asgari ücretli çalışan birinin fazla mesai sayesinde alacağı saatlik ücreti bulabilirsiniz.
Fazla Mesai İle İlgili En Çok Sorulan Sorular
1. Fazla mesai hesaplama net ücretten mi hesaplanır?
Fazla mesai ücreti hesaplanırken genellikle brüt ücret üzerinden hesaplanır.
2. Fazla mesai zorunlu mu?
Çalışanlardan her sene alınan fazla mesai onayı olmadan işveren işçiye fazla mesai yaptıramaz.
3. Aylık fazla mesai sınırı nedir?
İşçilerin aylık fazla mesai sınırı hakkında bir kural olmasa da, bir işçi günlük en fazla 11 saat ve haftanın 6 günü çalıştırılabilir. Yani bir işçi haftada 66 saat çalıştırılabilir ve böylece 21 saat fazla mesai yapabilir. Bu formülü aylık bazda hesaplarsak, bir çalışan 90 – 100 saat civarında fazla mesai yapabilir.
4. İşçi fazla mesai yapmak istemezse, ne olur?
Çalışan eğer fazla mesai yapmak istemiyorsa, her sene işveren tarafından sunulan fazla mesai onay formunu onaylamamalıdır.
5. Fazla mesai ödenmemesi haklı fesih sebebi mi?
4857 sayılı İş Kanunu’na göre, işverenin fazla mesai ücretini ödememesi durumunda, çalışanın iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkı vardır.
6. Geriye dönük fazla mesai talebi yapılır mı?
Türkiye’de, çalışanların geriye dönük fazla mesai ücreti talep etmeleri mümkündür. 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, işverenlerin çalışanlara yapılacak fazla mesai ücretini ödememeleri durumunda, çalışanlar bu ücreti talep edebilir.
Çalışanlar geriye dönük olarak genellikle son 2 yıla ait talepte bulunabilir. Ancak, bu süre bazı durumlarda değişebilir. Örneğin, işverenlerin çalışma saatlerine dair kayıt tutmadığı durumlarda, çalışanlar son 5 yıla kadar geriye dönük talepte bulunabilir.
7. Fazla mesai en fazla kaç saat olur?
Bir çalışan 1 yıl içinde maksimum 270 saat fazla mesai yapabilir.
8. Fazla mesai ücretinin elden ödenmesi yasal mı?
Fazla mesai ücretinin elden ödenmesi, yasal değildir. 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, işverenlerin, çalışanlara ödenecek ücretleri elden ödemeleri yasaklanmıştır. Bu kural, çalışanların ücretlerini belgeleyebilmesi, işverenlerin çalışanların ücretlerini zamanında ödemesi ve ücretlerin takip edilebilmesi için getirilmiştir.
Eğer bir işveren, fazla mesai ücretlerini elden öderse, çalışanlar bunu kanıtlayarak ücretlerinin tamamını talep edebilir. Ayrıca, bu durumda işverenlere, yasal yaptırımlar uygulanabilir.
9. Günlük fazla mesai sınırı nedir?
Türkiye’de günlük fazla mesai sınırı, haftalık çalışma süresine göre belirlenir. 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, haftalık çalışma süresi 45 saattir. Bu sürenin üzerindeki çalışmalar fazla mesai olarak kabul edilir.
Haftalık çalışma süresi 45 saati geçen işyerlerinde, günlük olarak en fazla 3 saat fazla mesai yapılabilir.
10. Bayramda fazla mesai ücreti nedir?
Bayram günleri, Türkiye’de resmi tatildir ve çalışanların izin günüdür. Ancak, bazı işyerleri bayram günlerinde de çalışmalarını sürdürebilir. Bu durumda, çalışanlar fazla mesai için çalıştığı her gün için 2 günlük ücreti tutarında mesai ücreti alır.
11. Pazar günü fazla mesai ücreti nedir?
Pazar günleri çalışanların fazla mesai saat ücreti, normal çalışma günlerindeki fazla mesai ücretleriyle aynı şekilde hesaplanır. Fazla mesai ücretleri normal çalışma saatleri için ödenen ücretin en az %50 fazlası şeklinde hesaplanır.
12. 270 saat fazla mesai yasal mı?
Evet, yasaldır. Çalışanlar 1 yıl içinde maksimum 270 saat fazla mesai yapabilir.
13. Memur fazla mesai ücreti nedir?
2023 itibari ile memurlar için fazla mesai ücreti 5 lira 40 kuruştur.
14. 5 yıllık zamanaşımı ne zaman başlar?
Fazla mesai alacaklarında zamanaşımı süresi beş yıldır. Zamanaşımı süreleri ücretin muaccel olmasından itibaren başlar.
15. Fazla mesai ücretleri ne zaman ödenir?
İş Kanunu’na göre, işverenler, fazla mesai ücretlerini en geç ücret dönemini takip eden ayın 5’ine kadar ödemelidirler. Eğer ödeme yapılmazsa, çalışanlar alacaklarını tahsil etmek için yasal yollara başvurabilirler.
16. 2023 fazla mesai ücreti ne kadardır?
2023 asgari ücret fazla mesai saatlik ücreti 66,72 TL’dir.
