Kollektif şirketler, özellikle ortakların doğrudan yönetimde bulunduğu ve güven temeline dayalı iş birliklerinin öne çıktığı bir şirket türüdür. Bu şirket modeli, küçük ve orta ölçekli işletmelerde ortakların aktif şekilde sürece katılmasını ve sorumluluk üstlenmesini teşvik eder.
Peki kollektif şirket tam olarak nedir?
Kollektif Şirket Nedir?
Kollektif şirket, Türk Ticaret Kanunu’na göre en az iki gerçek kişi tarafından, ticari bir işletmeyi ortak bir ticaret unvanı altında yürütmek amacıyla kurulan bir şirket türüdür. Bu yapıda en dikkat çeken nokta, ortakların şirket borçlarından hem birlikte (müteselsilen) hem de sınırsız olarak sorumlu olmasıdır. Yani ortaklar, sadece koydukları sermaye ile değil, kişisel mal varlıklarıyla da şirket borçlarını üstlenmektedir.
İlgili İçerik: Şahıs Şirketi Nedir? Nasıl Kurulur? (Detaylı Rehber)
Kollektif Şirket Özellikleri
Kollektif şirket, en az iki gerçek kişinin, ortak bir ticari amacı gerçekleştirmek üzere bir araya gelerek kurduğu bir şirket türüdür. Bu yapının temel özellikleri aşağıdakileri içerir:
- Ortak sayısı en az 2, genellikle en fazla 20 kişidir.
- Şirket unvanında en az bir ortağın adı ve soyadı mutlaka yer almalıdır.
- Kollektif şirkette asgari sermaye koyma zorunluluğu yoktur, sermaye miktarı ortaklar arasında serbestçe belirlenebilir.
- Ortaklar, şirket borçlarından şahsen ve müteselsilen sorumludur. Yani şirket borcu, alacaklı tarafından doğrudan herhangi bir ortaktan talep edilebilir.
- Yönetim genellikle tüm ortaklar tarafından birlikte yürütülür. Ancak isterlerse bu yetkiyi içlerinden birine veya birkaçına devredebilirler.
- Kar ve zarar paylaşımı eşit yapılır, ancak sözleşmeyle farklı oranlar belirlenebilir.
- Şirket kararları genellikle oy birliğiyle alır ve tüm ortaklar eşit söz hakkına sahiptir.
- Kuruluş ve işlemleri, diğer şirket türlerine göre daha basit ve düşük maliyetlidir.
- Bu şirket türü, güvene dayalı bir ortaklık gerektirir. Bu nedenle genellikle aile işletmeleri veya küçük ve orta ölçekli girişimler için tercih edilir.
İlgili İçerik: Anonim Şirket Nedir? Nasıl Kurulur? (Detaylı Rehber)
Kollektif Şirketin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Aşağıda kollektif şirketin öne çıkan avantajlarını ve dezavantajlarını bulabilirsiniz:
Kollektif Şirketin Avantajları
- Kolay ve Hızlı Kuruluş: Kuruluş süreci basittir, bürokratik işlemler azdır, dolayısıyla kısa sürede faaliyete geçilebilir.
- Düşük Kuruluş Maliyeti: Diğer sermaye şirketlerine kıyasla noter ve başvuru masrafları daha azdır.
- Asgari Sermaye Zorunluluğu Yoktur: Sermaye koyma esnekliği, az sermayeyle iş kurmak isteyen girişimciler için önemli bir avantaj sağlar.
- Ortakların Aktif Katılımı: Ortaklar yönetimde söz sahibidir ve şirketi doğrudan denetleyebilir, bu da karar alma süreçlerini hızlandırır.
- Kredi ve Finansman Kolaylığı: Ortakların sınırsız sorumluluğu, şirketin dışarıdan daha güvenilir görünmesini sağlayarak finansman erişimini kolaylaştırabilir.
- Vergisel Esneklik: Şirket kazancı doğrudan ortakların gelirlerine yansıtıldığı için bazı durumlarda vergi avantajı doğabilir.
- Girişimcilik ve Pazarlamada Esneklik: Ortakların farklı deneyim, çevre ve kaynakları şirketin yenilikçi ve etkin pazarlama yapmasına katkı sağlar.
Kollektif Şirketin Dezavantajları
- Sınırsız Kişisel Sorumluluk: Ortaklar, şirket borçlarından tüm kişisel mal varlıklarıyla sorumludur; bu durum büyük bir mali risk oluşturabilir.
- Karar Alma Zorlukları: Önemli kararlarda oy birliği ya da çoğunluk aranması, acil durumlarda hızlı karar alınmasını engelleyebilir.
- Yatırımcı Çekme Zorluğu: Sınırsız sorumluluk yapısı ve sınırlı sermaye modeli, dış yatırımcılar için caydırıcı olabilir.
- Ortak Değişiminde Dağılma Riski: Bir ortağın ayrılması, ölümü veya iflası durumunda şirketin sona ermesi gerekebilir.
Kollektif Şirket Nasıl Kurulur?
Kollektif şirket kurmak için öncelikle bir ticaret unvanı belirlenir. Bu unvanda, ortaklardan en az birinin adı ve soyadı ile birlikte ”ve ortakları” ya da ”ve arkadaşları” gibi ifadeler ve mutlaka ”Kollektif Şirket” ibaresi yer almalıdır. Ardından, ortaklar arasında şirketin amacı, sermayesi, kar-zarar paylaşımı, yönetim ve temsil gibi konuları içeren bir ortaklık sözleşmesi hazırlanır. Bu sözleşme noter huzurunda imzalanarak onaylanır.
Kollektif şirketlerde asgari bir sermaye zorunluluğu yoktur; ortaklar sermayelerini nakit ya da ayni varlıklarla koyabilir. Sözleşmenin ardından, ortakların imza beyannameleri hazırlanır ve şirketin merkezi hangi ildeyse, o ildeki ticaret sicili müdürlüğüne başvuru yapılarak tescil işlemi gerçekleştirilir.
Tescilin ardından şirket, ticaret ve sanayi odasına, vergi dairesine ve Sosyal Güvenlik Kurumu’na kaydını yaptırmalıdır. Faaliyet alanına göre gerekli izin ve ruhsatlar da temin edilmelidir.
Kollektif şirket kuruluş işlemleri sürecindeki belgeler MERSİS sistemi üzerinden elektronik ortamda hazırlanabilir ve noter onayına sunulur. Tüm bu adımlar tamamlandığında kollektif şirketin kuruluşu tamamlanır, şirket tüzel kişilik kazanır ve resmen faaliyete geçebilir.
Kollektif Şirket Kurmak için Gerekli Evraklar
Kollektif şirket kurmak için gerekli evraklar aşağıdakileri içerir:
- Noter onaylı ortaklık sözleşmesi
- Ortakların nüfus cüzdanı fotokopileri
- Ortakların ikametgah belgeleri
- Ortakların imza beyannameleri (noter tasdikli)
- Şirketin ticaret unvanı ve merkez adresini gösteren belgeler
- Ticaret siciline tescil başvuru dilekçesi
- TTK’nın ilgili maddelerine göre düzenlenmiş taahhütnameler
- Vergi dairesi kayıt işlemleri için gerekli belgeler
- Ticaret odası ve sanayi odası kayıt belgeleri
- Faaliyet alanına göre alınması gereken izin ve lisanslar (varsa)
Bu evraklar, şirketin kuruluş işlemlerinde ticaret sicili müdürlüğüne teslim edilerek tescil işlemi gerçekleştirilir.
Kollektif Şirket Ortaklarının Sorumluluğu Nedir?
Kollektif şirketlerde ortakların sorumluluğu, hem kapsam hem de sonuçları açısından oldukça geniştir. Ortaklar, sadece şirkete koydukları sermaye ile değil, aynı zamanda kendi kişisel mal varlıklarıyla da şirketin tüm borçlarından tam ve müteselsil olarak sorumlu tutulur.
Bu yapıda, şirket borçları ödenmediğinde alacaklılar önce şirketin mal varlığına yönelir; eğer bu yeterli olmazsa, doğrudan ortakların şahsi mal varlıklarına başvurarak alacaklarını tahsil edebilirler. Yani borcun tamamı, içlerinden herhangi bir ortağın mal varlığından istenebilir.
Ortaklar aynı zamanda şirketin yönetiminde aktif olarak görev alır, işleyişi doğrudan izleme ve denetleme hakkına sahiptir. Ancak, bu geniş sorumluluk alanı şirket sözleşmesiyle sınırlandırılamaz. Üçüncü kişilere karşı, her bir ortak, şirketin tüm borçlarından ötürü her zaman tam sorumludur.
Kollektif Şirket Nasıl Sona Erer?
Kollektif şirket, çeşitli nedenlerle sona erebilir. Bunlar arasında şirketin iflas etmesi, sermayesinin tamamen ya da üçte ikisinin kaybedilip bu durumun telafi edilmemesi, başka bir şirketle birleşme, ortaklardan birinin iflası ya da şirket sözleşmesinde belirtilen sürenin dolması gibi durumlar yer alır. Ayrıca, şirketin faaliyetinin devamını imkânsız hale getiren haklı sebepler de sona erme gerekçesi olabilir. Örneğin bir ortağın şirkete zarar veren davranışlarda bulunması ya da yükümlülüklerini yerine getirmemesi bu kapsamdadır.
Eğer sona erme işlemleri mevzuata uygun şekilde tamamlanmazsa, ortakların üçüncü kişilere karşı sorumluluğu devam edebilir. Bu nedenle sona erme süreci dikkatle ve yasal çerçevede yürütülmelidir.
Kolektif Neden Tercih Edilmez?
Kollektif şirketler, bazı dezavantajları nedeniyle genellikle daha az tercih edilmektedir. Bu şirket türünün en büyük dezavantajlarından biri, ortakların şirket borçlarından dolayı kişisel mal varlıklarıyla sınırsız sorumlu tutulmasıdır. Şirketin mali yükümlülükleri yerine getirilmediğinde takdirde alacaklılar doğrudan ortakların mal varlıklarına başvurabilir ve bu durum ciddi mali riskler doğurur.
Ayrıca, kollektif şirketlerde asgari sermaye şartı bulunmadığı için finansal kaynaklar genellikle sınırlı kalır ve yatırım alma imkânı oldukça kısıtlıdır.
Yönetim süreçlerinde de zorluklar yaşanabilir; çünkü birçok kararda ortakların oy birliğiyle hareket edilmesi gerekebilir, bu da özellikle hızlı karar alınması gereken durumlarda şirketin işleyişini aksatabilir.
Bunun yanı sıra, ortaklardan birinin şirketten ayrılması, iflası ya da ölümü durumunda şirketin sona ermesi ve yeniden kurulması gerekebilir.
Kollektif ve Komandit Şirket Farkı Nedir?
Aşağıdaki tabloda kollektif şirket ile limited şirketin temel özellikleri ve farkları karşılaştırmalı olarak verilmiştir:
| Özellik | Kollektif Şirket | Komandit Şirket |
| Ortaklık Türü | Sadece gerçek kişiler tarafından kurulabilir. | Komandite ortaklar gerçek kişi, komanditer ortaklar gerçek veya tüzel kişi olabilir. |
| Ortak Sayısı | En az 2 gerçek kişi olmalıdır. | En az 2 ortak; en az bir komandite ve bir komanditer ortak bulunmalıdır. |
| Ortakların Sorumluluğu | Tüm ortaklar şirket borçlarından sınırsız ve müteselsilen sorumludur. | Komandite ortaklar sınırsız sorumlu, komanditer ortaklar koydukları sermaye ile sınırlı sorumludur. |
| Yönetim | Tüm ortaklar şirket yönetiminde aktif rol alır. | Yalnızca komandite ortaklar yönetimde yer alır; komanditerler yönetimde bulunamaz. |
| Sermaye | Ortaklar sermaye koymak zorunda olmadığı gibi sermaye payı eşit olmak zorunda değildir. | Komanditer ortaklar sermaye koymak zorundadır; komandite ortakların sermaye katkısı zorunlu değildir. |
| Ticaret Unvanı | En az bir ortağın adı ve ”Kollektif Şirket” ibaresi bulunur. | Komandite ortaklardan birinin adı ile ”Komandit Şirket” ibaresi yer alır; komanditerlerin adı unvanda yer almaz. |
| Sorumluluk | Tüm ortaklar sınırsız şekilde sorumludur. | Komandite ortaklar sınırsız, komanditer ortaklar sınırlı sorumludur. |
| Yönetim Yetkisi | Tüm ortaklar yönetimde söz sahibidir. | Sadece komandite ortaklar yönetimde yer alır. |
İlgili İçerik: Komandit Şirket Nedir? Nasıl Kurulur?
Kollektif Şirket Örnekleri
Kollektif şirketler, farklı sektörlerde uygulanabilen esnek yapılarıyla özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler için ideal bir model sunar. Ortakların doğrudan yönetime katıldığı bu şirket türü, güven ilişkisine dayalı iş birlikleri için uygundur.
Bu yapı, özellikle hukuk, mali müşavirlik, mimarlık ve danışmanlık gibi profesyonel hizmet alanlarında sıkça tercih edilir. Bunun yanında, toptan ve perakende ticaret, gıda üretimi, tekstil atölyeleri, el emeği ürün imalatı gibi üretim odaklı sektörlerde de kollektif yapılarla karşılaşmak mümkündür.
Tarım ve hayvancılık faaliyetleri, özellikle kırsal bölgelerde, ortaklığa dayalı bir üretim süreci gerektiren işletmelerde kollektif şirket formunda organize edilebilir. Aynı şekilde, gayrimenkul girişimleri, eğitim merkezleri, sanat atölyeleri ve aile işletmeleri de bu modelle uyumlu yapıdadır.
Kollektif şirketler aynı zamanda dayanışmacı ve demokratik iş modellerini destekleyebilir. Bu kapsamda, bazı kooperatifler, çalışan ortaklığına dayalı yapılar, ticaret birlikleri veya yerel düzeyde faaliyet gösteren bayilik sistemleri, kollektif mantıkla şekillendirilebilir. Bu tür oluşumlar kar amacı gütmese bile, ortak fayda odaklı hareket ettikleri için benzer prensipleri taşırlar.
Kollektif Şirket ve Limited Şirket Arasındaki Farklar
Aşağıdaki tabloda kollektif şirket ile limited şirketin temel özellikleri ve farkları karşılaştırmalı olarak verilmiştir:
| Özellik | Kollektif Şirket | Limited Şirket |
| Ortak Sayısı | En az 2 gerçek kişi, sınırsız ortak olabilir (genellikle 2-20). | 1 ila 50 gerçek veya tüzel kişi ortak olabilir. |
| Sermaye Şartı | Asgari sermaye şartı yoktur. | En az 50.000 TL sermaye zorunludur. |
| Ortakların Sorumluluğu | Ortaklar şirket borçlarından sınırsız ve müteselsilen sorumludur. Yani kişisel mal varlıklarıyla da sorumludurlar. | Ortaklar sadece taahhüt ettikleri sermaye miktarı kadar sorumludur (sınırlı sorumluluk). |
| Ticaret Unvanı | En az bir ortağın adı ve soyadı ile ”Kollektif Şirket” ibaresi bulunmalıdır. | Ticaret unvanında ”Limited Şirket” ibaresi zorunludur. |
| Kâr Dağılımı | Genellikle ortaklar arasında eşit veya sermaye payına göre kâr dağılımı yapılır. | Sermaye paylarına göre dağıtılır. |
| Kuruluş | Kuruluşu oldukça kolaydır ve masrafları düşüktür. | Kuruluş süreci kollektife göre biraz daha karmaşıktır ve sermaye gerektirir. |
| Vergilendirme | Gelir vergisi mükellefi | Kurumlar vergisi mükellefi |
| Denetim Hakkı | Ortakların şirket belgelerini ve işlemlerini denetleme hakkı vardır. | Ortakların denetim hakları sınırlıdır, genelde yönetim kurulu denetler. |
| Hisse Devri | Ortakların şirketten çıkması genellikle şirketin sona ermesine yol açar. | Hisse devri mümkündür, ancak diğer ortakların onayı gerekebilir. |
| Şirketin Sürekliliği | Ortaklardan birinin ayrılması şirketin sona ermesine neden olabilir. | Ortak değişiklikleri şirketin devamını etkilemez. |
| Kullanım Alanı | Küçük ve orta ölçekli, aile şirketleri için uygundur. | Küçük, orta ve büyük ölçekli işletmeler için yaygın olarak tercih edilmektedir. |
İlgili İçerik: 2025 Limited Şirket Kuruluş Maliyetleri Nelerdir?
En Çok Sorulan Sorular
1. Kollektif şirket kaç kişi ile kurulur?
Kollektif şirket, Türk Ticaret Kanunu’na göre en az iki gerçek kişi tarafından kurulabilir. Kanunda ortak sayısı için bir üst sınır belirtilmemiştir; bu nedenle ikiden fazla ortakla da kurulması mümkündür.
2. Kollektif şirket ortakları iflasa tabi mi?
Kollektif şirket ortakları, şirket borçlarından dolayı iflasa tabidir. Türk Ticaret Kanunu’nun 238/2 ve 240. maddeleri uyarınca, şirket borçlarının ödenmemesi durumunda alacaklılar, şirketle birlikte ortakların da iflasını talep edebilir.
3. Kollektif şirket ünvanı nasıl olmalı?
Kollektif şirketin ticaret unvanı, Türk Ticaret Kanunu’na göre ya tüm ortakların ya da en az bir ortağın adı ve soyadını içermelidir. Ayrıca unvanda, şirketin türünü açıkça belirten bir ibarenin bulunması zorunludur. Örneğin, ”Kollektif Şirketi” ya da ”ve Ortakları Kollektif Şirketi” gibi ifadeler kullanılabilir.
4. Kollektif şirkette tüzel kişi var mı?
Kollektif şirkette tüzel kişi ortak olamaz; sadece gerçek kişiler ortak olabilir.
5. Kollektif şirket ne demek?
Kollektif şirket, ticari bir işletmeyi ortak bir ticaret unvanı altında yürütmek amacıyla kurulan bir şirket türüdür ve yalnızca gerçek kişiler arasında kurulur. Bu yapıda ortaklar, şirket borçlarından sınırsız şekilde ve kişisel mal varlıklarıyla da sorumlu tutulur. Bu nedenle kollektif şirketler, genellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler tarafından tercih edilir.
6. Kimler kollektif şirket kurabilir?
Kollektif şirket kurmak isteyenler en az iki gerçek kişi olmalı ve aralarında ortaklık sözleşmesi yapmalıdır.
7. Kollektif şirket şahıs şirketi mi?
Evet, kollektif şirket bir şahıs şirketidir. Türk Ticaret Kanunu’na göre kollektif şirket, ticari bir işletmeyi gerçek kişiler arasında kurulan ve ortakların şirket borçlarına karşı sınırsız sorumluluk taşıdığı bir şahıs şirketi türüdür.
8. Kollektif şirket sermayesi ne kadardır?
Kollektif şirketlerde kanunen asgari veya azami bir sermaye şartı bulunmamaktadır. Sermaye koyma zorunluluğu veya belirli bir miktar sınırı yoktur.
9. Kollektif şirket ana sözleşmesi neleri kapsar?
Kollektif şirket ana sözleşmesi, ortakların hak ve yükümlülüklerini, şirketin temel yapısını ve işleyişini düzenleyen yazılı ve noter onaylı bir belgedir. Türk Ticaret Kanunu’na göre ana sözleşmede bulunması zorunlu olan temel unsurlar aşağıdakileri içermektedir:
- Ortakların ad, soyadları, yerleşim yerleri ve vatandaşlıkları
- Şirketin kollektif şirket olduğunun belirtilmesi
- Şirketin ticaret unvanı ve merkezi
- Şirketin işletme konusu (faaliyet alanları)
- Her ortağın sermaye olarak koymayı taahhüt ettiği para miktarı veya sermayenin diğer unsurları ile bunların değerlemesi
- Şirketi temsile yetkili kişilerin ad ve soyadları, imza yetkilerinin kapsamı (tek başına mı, birlikte mi)
10. Kollektif şirkette kar zarar paylaşımı nasıl olur?
Kollektif şirkette kar ve zarar paylaşımı öncelikle şirket sözleşmesinde düzenlenir. Eğer düzenlenmezse, genellikle ortaklar arasında eşit şekilde paylaşılır.
