Günlük yaşamda vaktimizin büyük bir çoğunluğunu internet ağları üzerinde geçiririz. Sosyal medya platformları, internet siteleri ve video kanalları gibi teknolojik ağlar, gün içerisinde büyük bir vaktimizi alır. Alışveriş rutinlerinden eğitim ve kariyer alanlarına dek günlük yaşama dâhil olan internet ağları, geniş bir veri kütüphanesine sahiptir. Söz konusu veri kütüphanesinde girdiğimiz sitelerden kişisel bilgilerimize dek birçok detay barınır.
İnternet ağlarına kaydedilen adımlar, dijital ayak izi olarak adlandırılır. Dijital ayak izi, tüm bireylerin internetteki adımlarını kaydeden bir kütüphanedir. Dijital ortamlarda gerçekleştirilen çeşitli işlemler sonucunda farkında olarak ya da olmayarak birçok iz bırakılır. Veri altyapısında bırakılan izler, çevrim içi ortamda dijital ayak izinin bir parçasını oluşturur.
Dijital Ayak İzi Nedir?
Dijital ayak izi, bireyin çevrim içi ortamdaki adımlarının veri tabanında bıraktığı göstergelerdir. Teknoloji ve internet alanlarında oluşturulan tüm veri göstergeleri, dijital ayak izi olarak adlandırılır. Sosyal medya platformları üzerinde gerçekleştirilen gezintilerden alışveriş siteleri ile paylaşılan kişisel bilgilere dek her adım dijital ayak izi kapsamında değerlendirilir. Söz konusu dijital ayak izi; internet kullanırken gerçekleştirilen site ziyaretleri, e-postalar ve çevrim içi hizmetlere gönderilen tüm bilgileri içerir.
Çevrim içi geçmişin bir parçası olan dijital ayak izi, potansiyel olarak bir başkası tarafından görülebilir ya da veri tabanından kolayca izlenebilir. Bu nedenle dijital ayak izi hakkında bilgi sahibi olmak oldukça önemlidir. Bilinçsiz bırakılan izler, veri tabanında kötü niyetli kullanıcıların eline geçebilir. İnternet ortamında gerçekleştirilen çevrim içi geziler, aktif ve pasif dijital ayak izi olarak ikiye ayrılır.
Aktif Dijital Ayak İzi Nedir?
Çevrim içi ortamlarda bilinçli olarak gönderdiğimiz tüm veriler aktif dijital ayak izi olarak adlandırılır. Aktif dijital ayak izi örnekleri; sosyal medya gönderileri, e-postalar, blog içerikleri ve görsel paylaşımlar olarak sıralanır. Dijital mecraların kullanımı ile bağlantılı olarak aktif izler artış gösterir. Kişinin dijital platformlarda online geçirdiği süre, aktif dijital ayak izini doğru oranda artırır.
Pasif Dijital Ayak İzi Nedir?
Çevrim içi ortamlarda istemsiz bırakılan izlerdir. Pasif dijital ayak izi örnekleri; arama geçmişi, IP adresleri ve tıklanan reklamlar olarak sıralanır. Pasif dijital ayak izi, kullanıcının dijital platformlardaki tüm adımlarının arka planını kaydeden bir sistemdir.
Dijital Ayak İzi Nasıl Kullanılır?
İnternet ağlarında atılan tüm adımlarda bırakılan dijital ayak izinin farklı şekillerde kullanılması mümkündür. Söz konusu dijital ayak izlerinin kullanım sürecinde kullanıcıların kimliği önem kazanır. Örneğin, iş ortamında ya da ev içerisinde kullanılan mobil ağ üzerinde bırakılan dijital izler, kariyer ve aile yaşantısını birçok yönden etkileyebilir. Dijital platformlarda bırakılan aktif ayak izlerinin gizlenmesi ya da kaldırılması basittir. Pasif ayak izleri için ise aynı kolaylık mümkün değildir.
Pasif olarak bırakılan ayak izleri; kimlik bilgileri ihlaline ya da farklı reklam gösterimlerine neden olabilir. Bu gibi durumlar bireysel güvenlik için ciddi bir tehdit oluşturur. Söz konusu ayak izlerinin kötü amaçlarla kullanılmasını engellemek için dijital ayak izini kaldırmak ya da yönlendirmek oldukça önemlidir. Düzenli olarak dijital ayak izi temizleme işlemi yapılmaması olumsuz birçok durumu da beraberinde getirir.
Dijital Ayak İzinin Dezavantajları Nelerdir?
Geleneksel medya iletişim yöntemlerinin yerini yeni araçlara bıraktığı günden bu yana, teknolojik birçok avantaj ve dezavantaj söz konusudur. Teknolojinin bir getirisi olarak dijital ayak izi, kullanıcının bireysel yaşamına ilişkin birçok dezavantaja sahiptir.
- İstenmeyen Reklamlar: İnternet ortamında yapılan birçok arama ve tıklama sonucu pasif dijital ayak izinde veriler depolanır. Bu nedenle internet gezintisi sırasında istenmeyen birçok reklama maruz kalmak mümkündür. Özellikle ev içerisinde ortak kullanıma sahip bilgisayarlarda istenmeyen reklamlar birçok olumsuzluk doğurabilir.
- Kimlik Bilgileri: İnternet ortamında alışveriş ve üyelik gibi veri gereksinimi doğuran platformlarda kimlik bilgileri aktif dijital ayak izleri olarak kaydolur. Söz konusu kimlik bilgileri üçüncü şahısların eline geçtiğinde olumsuzluklara neden olabilir.
- Arama İstatistikleri: İnternet ağlarında gerçekleştirilen gezintiler ve aramalar pasif dijital ayak izi olarak kaydedilir. Kaydolan arama istatistikleri ortak kullanılan bilgisayarlarda veya iş ortamlarında dezavantajlar doğurabilir.
- Kişisel Yönelimler: Sosyal medya platformlarında kişisel yönelim ve tercihlere yönelik yapılan her paylaşım veri izleri olarak kaydedilir. Söz konusu paylaşımlar gelecekte iş imkânları ve bireysel iletişimlerde birçok problemi doğurabilir.
- Bireysel Fotoğraf ve Video Arşivi: Sosyal medya platformlarında yapılan bireysel fotoğraf ve video paylaşımları veri arşivine kaydedilir. Görseller üçüncü şahısların kullanımı ya da görüntülenmesine açıldığında anonim birçok hesabın doğmasına neden olabilir.
- Özel Sohbet İçerikleri: Dijital ortamlarda gerçekleştirilen sohbetler dijital ayak izi olarak kaydedilir. Söz konusu sohbet içerikleri, bir veri kanalı ya da üçüncü şahısların eline geçtiğinde kötü amaçlarla kullanılabilir.
Dijital Ayak İzi Yönetilir mi?
Bireysel olarak bıraktığımız ayak izlerinin kötü amaçlarla kullanılmaması için farklı şekillerde yönetilmesi mümkündür. Dijital ayak izinin istenenden fazla bilgiyi paylaşmaması için uygulanacak yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
- Sosyal medya platformlarında gizlilik ayarı yapmak, dijital izlerin neden olduğu fazla bilgi paylaşımını sınırlandırır. Gizlilik ayarı sayesinde akışınıza girecek kişileri sınırlandırmak, özel ve kamusal alan ayrımını geliştirir. Bu sayede üçüncü şahısların erişebileceği bilgiler de sınırlandırılır.
- Kişisel doğrularınıza aykırı paylaşımlar yapmamaya çalışın. Aile, patron ve arkadaşların erişim sağlayabileceği veri miktarı oldukça fazladır. Bu nedenle bireysel doğrularınıza aykırı olmayan paylaşımlar, dijital ayak izinizi olumlu şekilde yönlendirmenize olanak sağlar.
- Farklı e-postalara sahip olmak profesyonel ve kişisel hesapların birbiriyle ilişkilendirilme ihtimalini azaltır. Bu sayede kişisel izlenim ve kurumsal imajınız üçüncü şahıslar tarafından kötü kullanıma maruz kalmaz.
- Bireysel ve sosyal medya isimlerini farklı arama motorları üzerinden araştırmak, sınırlandırma gereken dijital ayak izlerini belirler. Bu sayede telefon, mail ve konum gibi kişisel bilgilerin hangi düzeyde sınırlandırılacağı bilgisine ulaşmak kolaylaşır.
Tüm bu basit teknikler ile dijital ayak izinizin dezavantajlı durumlara yol açmasını engelleyebilirsiniz. Bilinçli internet kullanıcısı olmak dijital ayak izinin olumsuzluklarından kaçınmanın en basit yoludur.
Dijital Ayak İzi Nasıl Kaldırılır?
Teknolojinin bir getirisi olarak dijital platformlar bünyesinde gezerken farkında olarak ya da olmadan ayak izi bırakırız. Söz konusu izlerin üçüncü şahıslar ya da kötü niyetli yazılımlar tarafından kullanımını önlemek için çeşitli yöntemler bulunur. Söz konusu yöntemler sayesinde dijital ayak izi azaltma işlemi gerçekleştirilir ve özel bilgilerin korunması sağlanır.
- Sosyal Medya Gizlilik Ayarları Denetimi: Bireysel yaşama ilişkin birçok ayrıntının sergilendiği sosyal medya platformlarında akışı gözlemleyecek kişilerin sınırlandırılması gerekir. Bunun için öncelikle hesap gizlendikten sonra akışı gözlemleyecek kişiler listesi kontrol edilir. Tanımadığınız ya da güvenmediğiniz kişilerin hesaplarınıza erişimini kısıtlayarak kişisel bilgilerinizi güvence altına alabilirsiniz.
- Sosyal Medya Hesapları Kontrolü: Kayıt yaptırılan her site doğum tarihi, fotoğraflar, konum ve adres bilgileri gibi çeşitli verilere erişebilir. Kullanmadığımız ya da erişiminiz olmayan hesapları kaldırmak, üçüncü şahısların erişimine sunulan bilgilerin sınırlandırılmasına yardımcı olur.
- Bülten Üyelikleri: Bülten aboneliği sağlayan kurumlar, çeşitli hizmetler pazarlamak için birçok sektör ile birlikte hareket eder. Bu durum, mail ve kişisel bilgilerinizin aynı anda birçok sektör tarafından kullanılmasına neden olur. Bülten aboneliklerini kaldırılarak farklı kişiler tarafından elde edilen veriler büyük ölçüde sınırlandırılabilir.
- Bilgi Sınırlandırma Aşamaları: Kişisel verilerin farklı internet siteleri ve platformlarda paylaşılması, üçüncü şahısların kişisel bilgilere erişimini kolaylaştırır. Bu nedenle sosyal mühendisliği önlemek için öncelikle internette yer verilen bilgilerin sınırlandırılması gerekir.
- Güvenli Hesap Şifreleri: Sosyal medya platformları ve çeşitli hesaplarda yer verilen bilgileri saklı tutmak için güvenli şifreler tercih etmek gerekir. Bu nedenle 6 ayda bir belirlenen güçlü şifreler ile hesaplar korunabilir.
Dijital ayak izlerinizin olumsuz sorunlara neden olmaması için internette zaman geçirirken bilinçli ve tedbirli olmak gerekir. Dijital ayak izi başta olmak üzere, çevrim içi dünyaya dair çeşitli bilgiler edinmek ve bilinçli bir internet kullanıcısı olmak için Avansas Blog’ta yer alan teknoloji kategorisi içeriklerini inceleyebilirsiniz. Avansas üzerinden ağ ve güvenlik ürünlerini de göz atabilirsiniz. Bu sayede internetin gücünden yararlanarak olası sorunları kolayca önleyebilirsiniz.
